Dit is burgerschap bij Nissewijs
Redactie
Het Nederlandse basisonderwijs heeft één helder hoofddoel: kinderen voorbereiden op hun toekomst in de maatschappij. Burgerschap is daarvan een belangrijk onderdeel. Directielid Dorien Wimmenhove is kartrekker van het thema burgerschap, samen met de collega’s uit haar regiegroep. En Tessa Rodriguez werkt als burgerschapscoördinator op basisschool Jan Campert. Ze vertellen over burgerschapsonderwijs binnen Nissewijs.
Burgerschap: toen versus nu
‘Burgerschap’ was ook voor het uitvinden van die term al onderdeel van het onderwijs. Tessa: “We werken al jaren aan dat thema. We leren kinderen een goede burger te zijn: wat is dat en hoe doe je dat dan? Tot een aantal jaren geleden was dat heel vrij; maar sinds 2016 is er een wettelijke basis en inspectiekader voor opgesteld. Binnen Nissewijs is burgerschap ook een belangrijk onderdeel van het koersplan.” Dorien: “Naast rekenen en taal is burgerschap een derde basisvaardigheid in het onderwijs. De taak is concreter geworden en scholen moeten er dus ook concreter mee aan de slag.”
Ontmoet Dorien Wimmenhove
Is schoolleider op Het Anker in Spijkenisse.
Heeft ruim vijf jaar als IB’er gewerkt.
Zit vanuit haar directierol in de regiegroep waaronder het thema burgerschap valt.
“We beginnen elk jaar al met klassenregels opstellen. Elk schooljaar besteden we ook aandacht aan zaken als 4 en 5 mei, de Tweede Wereldoorlog en vrijheid van meningsuiting. Nu toetsen we wat we doen aan de kaders, en trekken we de leerlijn door van groep 1 tot in groep 8.”
Ontmoet Tessa Rodriguez
Werkt sinds drie jaar in het onderwijs.
Is afgestudeerd op het thema burgerschap.
Implementeert de burgerschaps-bouwstenen bij Nissewijs.
De bouwstenen van burgerschap
Burgerschap gaat onder andere over een goede burger zijn, zowel van Nederland als van de wereld. Tessa: “Als school zijn we eigenlijk een samenleving in het klein – voor de kinderen een ideale omgeving om te oefenen. In ons geval: hoe gedraag ik me in de klas? We besteden aandacht aan vragen als: Hoe gedraag je je tegenover andere mensen? Hoe ga je om met conflicten? Hoe peil je de emoties van anderen? Belangrijke thema’s zijn ook: inspraak in de klas, bewustwording van milieuproblematiek en globalisering.”
Dorien: “Het heet nu burgerschap, maar voorheen noemden we het ‘groepsvorming’ of ‘klassendynamiek’. ‘Democratie’ vind je bijvoorbeeld terug in de leerlingenraad, die we op de scholen al een lange tijd hebben, en valt nu onder ‘burgerschap’. Het is voor ons als onderwijsgroep de taak om te kijken of we alle onderdelen van ‘burgerschap’ al behandelden of ergens nog iets kunnen aanvullen of verbeteren.”
Dit zijn de bouwstenen:
- Vrijheid en Gelijkheid
- Macht en Inspraak
- Democratische Cultuur
- Identiteit
- Diversiteit
- Solidariteit
- Digitaal Samenleven
Van praktijk naar beleid
Dorien: “We zijn met een groep collega’s binnen Nissewijs een beleidsplan aan het maken. We doen onderzoek en pakken de nieuwe kaders van burgerschap erbij. Aan de hand daarvan stroomlijnen we wat we nu al doen. Binnen die kaders is er voor iedere school ruimte om het curriculum in te vullen, passend bij de eigen identiteit.” Want dat is belangrijk: elke school heeft een andere leerlingen- en ouderdoelgroep.
“Per school kijken we dus naar wat de leerlingen er nodig hebben. Die thema’s staan dan op de voorgrond. Dat kan ook per jaar of schoolperiode verschillen. Tessa: “Het grootste verschil is dat we veel onderdelen pas vanaf groep 4 of 5 introduceerden. Nu beginnen we al vanaf groep 1. We passen dan de lesstof aan: aan de leeftijd en het niveau van de kinderen. Zo gaat het bij ‘eigenaarschap’ bij de kleuters bijvoorbeeld over de vraag: wanneer doe ik mijn werkje? En in groep 8 gaat het over de vraag: hoe kan ik mijn doelen bereiken?”
“Bij de kleuters praten we over de vraag: wat mag bij mij thuis en wat mag bij jou thuis? In de middenbouw hebben we het over regels in de gemeente en wie die controleert. In de bovenbouw praten we dan weer over ons land in vergelijking met andere landen. Zo trekken we het thema burgerschap door in alle groepen van het basisonderwijs.”
Hier werken we naar toe
Het eindpunt: een succesvol kader binnen Nissewijs. Dorien: “Wanneer alle scholen een richtlijn hebben in de trant van: zo ga ik het doen. Heel veel scholen zijn al ver, maar we willen vanuit één visie verschillende invullingen aan het thema burgerschap kunnen geven.” Tessa vult aan: “De visie geeft richting; de scholen gaan zelf het kader invullen aan de hand van hun eigen identiteit en populatie. In de regiegroep brengen wij de verbinding tot stand.”
